Forum Polskiego Kina

[przedruk artykułu Violetty Krasnowskiej i Artura Zaborskiego, Polityka nr 42, s 82-84; wytłuszczenia moje]


Wyrzucenie z planu “Raportu Pileckiego" jego reżysera Leszka Wosiewicza podniosło poziom emocji wokół polskiego kina. [ . . . ] "Raport..." to według danych na dziś jeden z czterech (!) zapowiadanych filmów o Pileckim, ale z ogromnym budżetem sięgającym 40 mln zł i zaawansowaną produkcją. Jest zatwierdzony przez wszystkich świętych scenariusz, opatrzony pieczęcią "wersja ostateczna". Stoi wybudowana w Modlinie makieta obozu koncentracyjnego w Auschwitz. A większość zdjęć już nakręcono. [ . . . ]
Pogłoski mówią, że zaprezentowane latem przez reżysera fragmenty filmu zostały przyjęte jako zapowiedź katastrofy.
W środowisku komentuje się, że dla Krzysztofa Łukaszewicza (twórcy “Karbali” o misji żołnierzy w Afganistanie), który ma go zastąpić w roli reżysera, film z tak dużym budżetem, gdzie efektów specjalnych można używać do woli, to marzenie. – Nawet jak film będzie zły, to doświadczenie niepowtarzalne [ . . . ]

Na pewno nie o takie dysputy na temat filmów chodziło politykom PiS, gdy zapewniali, że chcą wielkiego kina historycznego. Głos w tej sprawie zabrał nawet sam prezes Jarosław Kaczyński - zapewne zgodnie z leninowską zasadą, że kino jest najważniejszą ze sztuk. [ . . . ] Jesienią 2015 r., na spotkaniu z wyborcami w Legionowie, Kaczyński zachęcał: "Zbierzmy pieniądze na jeden, dwa czy trzy wielkie hollywoodzkie filmy, które pokażą, jak w Polsce było naprawdę w czasie drugiej wojny światowej, filmy z powszechnie znanymi w świecie aktorami, reżyserami. Zapewniam, że będzie można ten fatalny obraz, który jest celowo przeciw nam tworzony -bo mamy w świecie dzisiaj zjawisko antypolonizmu – zmienić".
[ . . . ] Polska Fundacja Narodowa sypnęła groszem, [ . . . ]. "Jesteśmy w stałym kontakcie z Hollywood. [ . . . ]" - grzał atmosferę wyczekiwania w czerwcu 2019 r. Filip Rdesiński, prezes PFN. Po czym nastała cisza [ . . . ].
[ . . . ] 6 mln zł kosztowało Fundację wynajęcie agencji, która miała pomóc w powstaniu superprodukcji o polskiej historii. Film nie powstał, za to duża część wydatków została przeznaczona na promocję dokumentu o Polsce z udziałem premiera Mateusza Morawieckiego.
- Nowa władza zdaje się nie mieć pojęcia, że praca nad pozyskaniem do projektu aktora z Hollywood zajmuje minimum kilka lat. Dlatego, kiedy nawiązano kontakt z czwartym asystentem trzeciego reżysera, to w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego otwierano szampana. [ . . . ]
Nie zadziałały wprowadzone zachęty fiskalne dla produkcji zagranicznych, które obowiązują u nas od 2019 r., a które wprowadziliśmy jako jeden z ostatnich krajów w Europie (Chorwacja, Czechy i Węgry mają już całą infrastrukturę po poprzednich kręconych u nich produkcjach). W ministerstwie wiedzą, że władzy marzy się Mel Gibson albo Tom Cruise, z którym minister Gliński mógłby sobie zrobić zdjęcie na "ściance" [ . . . ]. Dlatego kiedy na horyzoncie pojawił się projekt kolejnej części "Mission: Impossible" [ . . . ], którego dokumentaliści poszukiwali mostu do wysadzenia, szybko zaoferowano stuletni most Pilchowicki. Ale zamiast sukcesu był międzynarodowy skandal i porcja czarnego piaru. - Poważni producenci nie będą wchodzić w kolejne rozmowy z krajem, który dla chwili uwagi chce wysadzać swoje zabytki - komentuje pracownik Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Yola Czaderska-Hayek, wieloletnia polska korespondentka w Hollywood, jest przekonana, że przeszkadza nam także coraz gorszy wizerunek Polski w USA. - Możemy mówić i myśleć, co chcemy, ale nadal często utożsamia się nas z antysemitami - mówi POLITYCE, dodając, że ostatnie działania wymierzone w społeczność LGBT+ także nie przyczyniają się do znalezienia nam sojuszników w liberalnej Kalifornii.

A jeśli nie w Kalifornii, to może przynajmniej w Gdyni? Minister Gliński zwlekał tygodniami z mianowaniem Tomasza Kolankiewicza dyrektorem artystycznym tutejszego Festiwalu Polskich Filmów, choć ten formalnie wygrał konkurs. [ . . . ]. Na razie pokazową imprezą nowej władzy jest raczej odbywający się w tym samym mieście festiwal filmu historycznego Niepokorni Niezłomni Wyklęci. Ale i w dziedzinie prezentowanych tu filmów dokumentalnych zdarzają się potknięcia.
Przykładem jest historia Małgorzaty Bramy. To ceniona reżyserka filmów dokumentalnych, [ . . . ]. "Pani już się nadostawała za poprzedniej władzy. Teraz trzeba dać szansę innym" - usłyszała od pracownika MON, kiedy odrzucono jej wniosek o dofinansowanie filmu o bohaterach powstania warszawskiego. [ . . . ] - Major z MON zakomunikował mi, że nie podpisze ze mną umowy na dofinansowanie "Leskiego", chociaż wygrałam konkurs, bo jest źle rozliczona dotacja z zeszłego roku - wspomina Brama. [ . . . ] Sąd pierwszej instancji rozstrzygnął sprawę na jej korzyść. [ . . . ]
Ministerstwo zapowiedziało wprawdzie odwołanie, ale film o "Leskim" Brama i tak ukończyła. Co więcej, na festiwalu Niepokorni Niezłomni Wyklęci stojący na czele TVP Jacek Kurski przyznał jej nagrodę w wysokości 30 tys. zł, co pozwoliło domknąć budżet produkcji.
Sprawa Małgorzaty Bramy, pracującej ze Związkiem Powstańców Warszawskich, to w opinii środowiska retorsja za opowiedzenie się przez gen. Zbigniewa Ścibora-Rylskiego (ówczesny prezes Związku) po stronie Bronisława Komorowskiego w 2015 r. Pieniędzy na swoje patriotyczne produkcje reżyserka musiała odtąd szukać już poza MON. To woli wspierać np. fundację Lux Veritatis ojca Tadeusza Rydzyka, która wyprodukowała dokument "Rotmistrz Pilecki - przywracanie pamięci". MON dało prawie 100 tys. zł na organizację czterech pokazów, dofinansowało ten film również Ministerstwo Spraw Zagranicznych kwotą 180 tys. zł.

Jeśli gdzieś wykwit prawicowych narracji filmowych widać, to właśnie na wspomnianym Festiwalu Filmowym Niepokorni Niezłomni Wyklęci, któremu od przejęcia władzy przez PiS świetnie się powodzi. Jeszcze w latach 2012-15 ze spółek Skarbu Państwa impreza dostawała średnio 15 tys. zł. Ale już w 2016 r. minister Gliński ze swojego resortu przeznaczył na nią 220 tys. zł. W tym roku sypnął więcej, bo 270 tys. zł. - Kiedyś niszowy, dziś to mainstreamowy festiwal, choć- jak jego nazwa wskazuje - odpowiada za malutki wycinek polskiej historii - mówi Leszek Wasiuta, prezes firmy producenckiej Multimedia Bank, który ma na swoim koncie setki produkcji, w tym filmów dokumentalnych. - Kiedyś inaczej były rozłożone akcenty. Starano się pokazywać historię z wielu stron - przyznaje producent. - Ale "tego religia, czyja władza".
Podczas trwającego cztery dni września festiwalu prezentowane są filmy o tematyce drugiej wojny, a nawet odbywają się pokazy mody powstańczej dla dzieci. Związani z festiwalem, pod przewodnictwem Arkadiusza Gołębiowskiego, twórcy mają platformę do pokazywania swojej wizji historii. W 2018 r. debatowano tu np. nad tym, czy powinien zostać wyburzony Pałac Kultury w Warszawie. - Jedna z obecnych reżyserek zaproponowała, że może wyburzać nie trzeba, bo wystarczy na szczycie wieży postawić iglicę z orłem białym w koronie, symbol ostatecznego zwycięstwa Polski nad czerwonymi [ . . .]
Twórcy, którzy dostają się do konkursu głównego imprezy, to reżyserzy, którzy przed 2016 r. robili film co dwa-cztery lata, ale już od 2016 r. robią nawet kilka filmów rocznie. Pojawiają się też w tym nurcie historycznym reporterka śledcza TVP Anita Gargas czy dotąd niekojarzona z filmem Dorota Kania.
[ . . . ]
Zmieniło się też grono ekspertów największej instytucji finansującej krajową kinematografię - Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Uzupełnili je prawicowi publicyści (m.in. Rafał Ziemkiewicz) i twórcy - m.in. Włodzimierz Nowak i Alessandro Leone, pracujący przy krytykowanej "Bitwie pod Wiedniem" (2012 r.). Rafał Wieczyński, twórca filmu "Popiełuszko. Wolność jest w nas", w 2017 r. został przewodniczącym rady PISF. Jego "Spójrz mi w oczy" miało być odpowiedzią na zapotrzebowanie nowej władzy: superprodukcją międzynarodową, która pokaże światu, jak Polacy bohatersko ratowali Żydów podczas drugiej wojny światowej, na przykładzie rodzin Ulmów i Goldmanów z Markowej. Film miał być gotowy jesienią 2018 r., ale słuch po nim zaginął.

[ . . . ]
Boje o pieniądze na filmy toczą się od dawna. Z pozyskaniem funduszy na superprodukcję w 3D "1920. Bitwa Warszawska" z 2011 r. miał kłopoty nawet słynny reżyser Jerzy Hoffman. Historia ich zdobywania znalazła nawet swoje miejsce w tomach akt śledztwa w sprawie nieprawidłowości w SKOK Wołomin. Okazało się, że aktorzy, ludzie związani z produkcją, żeby było na film, musieli brać na siebie pożyczki w SKOK Wołomin. Jak opowiada jeden z prokuratorów, sprawa była stawiana na ostrzu noża: "Chcesz wziąć udział w filmie, bierz pożyczkę".
SKOK Wołomin był też głównym sponsorem tego filmu. A producentem Mariusz G., prezes SKOK Wołomin. Związek z tą kasą na koniec doprowadził do politycznego skandalu - kiedy to prezydent Komorowski, zaproszony na premierę, pozwalał się fotografować z ludźmi ze SKOK Wołomin. A sam słynny reżyser musiał wziąć do swojej firmy producenckiej Zodiak na udziałowca Mariusza G., który tak się rozsmakował w filmowym biznesie, że m.in. razem z głównym podejrzanym w aferze SKOK Wołomin Piotrem P. wszedł w koprodukcję filmu "Sierpniowe niebo. 63 dni chwały". [ . . . ]
Film "Legiony" w reż. Dariusza Gajewskiego, który miał powstać na 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, spóźnił się na nią aż o rok, bo miał problem z dopięciem budżetu. Producentem był Maciej Pawlicki, związany politycznie z prawicą. Wcześniej odpowiedzialny za film "Smoleńsk. 2010". A przy tym publicysta, producent telewizyjny (m.in. "Warto rozmawiać"), zawsze blisko prawej strony. [ . . . ]
Producentem "Legionów", obok Pawlickiego, został Adam Borowski, który dotąd nie miał nic wspólnego z filmem, legenda podziemia, a ostatnio szef warszawskich Klubów Gazety Polskiej. Też bezskutecznie kandydował do Sejmu z listy PiS. - Jak to producent, na pewno był od załatwiania pieniędzy. Bo dziś samo pukanie po pieniądze, nawet na prawomyślne i miłe władzy filmy, już nie działa. Za dużo pukających znajomych - komentuje inny producent filmowy. - A Adam Borowski jest z tych, których na pewno prezesi spółek Skarbu Państwa nie wyrzucą od razu za drzwi. A jak jeszcze załatwi na premierę premiera Morawieckiego, to wyłożą kasę.
Spoglądając na plakat "Legionów", nasz rozmówca zlicza, jakie spółki wyłożyły pieniądze: Lotos, Totalizator, Bank Gospodarstwa Krajowego, Poczta Polska. Tacy sponsorzy są nieocenieni, bo zwykle nie domagają się udziałów w zyskach. Nie ma więc dla nich znaczenia, czy film jest dobry i zarobi po wejściu do kin.
[ . . . ]
Film "Legiony", okrzyknięty najdroższą krajową superprodukcją (budżet wyniósł 27 min zł), to również najwyraźniej produkcja wyjątkowo rodzinna. Na tzw. liście płac aż siedem osób nosi nazwisko Pawlickich. [ . . . ]
Kto i ile na tym filmie zarobi, trudno ustalić. Sprawozdań finansowych nie ma. [ . . . ]
W kinach "Legiony" zgromadziły zaledwie 482 762 widzów, w dużej mierze wycieczki szkolne, co łatwo rozpoznać po analizie biletów, sprzedawanych w większości w robocze dni tygodnia. Ostatecznie budżet produkcji udało się spiąć dzięki 4-milionowemu wsparciu z PISF. Tylko czy aby na pewno się spiął, skoro z naszych informacji wynika, że są ciągle niezapłacone faktury? [ . . . ]

Sądzę, że to wszystko wyszłoby taniej, gdyby wicepremier Gliński sfotografował się z Melem Gibsonem na własny koszt, w dodatku bez finansowania złych filmów.

_________________
...i zdanżam na czas proszę pana! www.mariuszgorczynski.pl